Wij hebben als stichting Kingma State enorm veel vroege familiehistorie uitgezocht en willen die graag met u delen. Een jaar of twintig geleden begonnen wij vanuit onze familietak een zoektocht naar onze voorouders. We wisten er betrekkelijk weinig van. Er was ons niet veel overgeleverd. Al speurend en verzamelend kwamen we uit bij de oudst bekende Kingma, Jelle Kingum, die in de 15e eeuw op een sate (boerderij) met die naam in de omgeving van Franeker woonde. We volgden de geschiedenis de vroege Kingma’s en van hun sate. De sate groeide in omvang en aanzien en stond vanaf de 17e eeuw bekend als Kingma State. Vanaf de 18e eeuw was het buitengoed via vererving in bezit van de familie van Beijma, later Van Beijma thoe Kingma. Midden 19e eeuw werd dit buitengoed van ruim tweehonderd hectare grond met het landhuis verkocht en werden huis en bijgebouwen afgebroken. Het overgrote deel van de meer dan tweehonderd oude Friese staten zijn in die tijd verdwenen.

We willen u de komende tijd graag meer vertellen over de voormalige woonplaats van onze voorouders en onze snode, doch vergevorderde plannen om het voormalige landgoed in ere te herstellen. Ook hoe u de herrezen Kingma State kunt gaan beleven en de omgeving kunt verkennen waar de Kingma’s veel sporen achterlieten.

Maar eerst even terug naar de 19e eeuw.

Tijdens ons onderzoek naar de voormalige state ontdekten we al vrij snel in het Fries Museum een heel mooie aquarel gemaakt door de Leeuwarder tekenmeester Albert Martin. Hij moet deze gemaakt hebben vlak voor de afbraak van de state (in 1864), waarschijnlijk in opdracht van het toen net opgerichte Fries Genootschap die veel van de verdwenen states heeft laten vastleggen als Fries erfgoed. Een vooruitziende blik van dit gezelschap Friese notabelen. Statebewoner Julius Matthijs van Beijma thoe Kingma was trouwens een van de oprichters van het genootschap. In de Leeuwarder Courant uit die tijd lezen we dat het buitengoed alom bekend stond als “een zeer schoon gebouw en hovinge”. In deze periode is er ook door een onbekende fotograaf een intrigerende foto gemaakt van de state. Intrigerend omdat we hiermee zekerheid kregen dat tekenaar Martin het gebouw betrekkelijk waarheidsgetrouw had afgebeeld en omdat we er ook vaag mensen op zien staan, zonder te weten wie dat waren (bewoners? personeel?). Deze foto is in het bezit van de familie Van Beijma thoe Kingma.

In het jaar 2000, in Friesland gevierd als Simmer 2000, kregen we het idee om zoveel mogelijk Kingma’s uit de hele wereld naar hun ‘oergrond’ te halen, de locatie van de voormalige Kingma State. We organiseerden een grote bijeenkomst voor familieleden op het stateterrein. Meer dan vierhonderd Kingma’s uit de hele wereld waren op die dag bij elkaar.
Bij die familiebijeenkomst in 2000 zijn ook de ideeën geboren voor de herbouw en herinrichting van het buitengoed. Het leek ons prachtig om opnieuw een woonplek te hebben op de oude familiegrond, waar Kingma’s uit de hele wereld terug kunnen zijn op hun ‘roots’. Waar ze in alle rust en ruimte van het Friese terpenland een vakantieverblijf hebben op de voorouderlijke grond, van waaruit ze de omgeving kunnen verkennen, onder andere het nog bestaande poorthuisje in Kingmatille, de oude familiegraven in het prachtige Reginakerkje in de nabijheid en natuurlijk het op een paar kilometer afstand gelegen monumentale Franeker, de voormalige hoofdstad van Westergo, waar de Kingma’s veel sporen achterlieten.

Inmiddels zijn we aardig op weg om dit oude familiebezit nieuw leven in te blazen.
Na jaren van plannen maken, draagvlak creëren bij de lokale gemeenschap en de overheid en lange planologische procedures, is de voorbereiding van de realisatie van die plannen nu in volle gang.
In 2007 konden we in één keer acht hectare verwerven van de voormalige state. We richtten daarvoor een tweede stichting op, Herstel Kingma State, die eigenaar werd van de voormalige familiegrond. We sloten een samenwerkingsovereenkomst met onze buren, Staatsbosbeheer, die hier een bos van twee hectare bezit op de plek waar het huis stond en de tuinen lagen.
Onze plannen voor herbouw op deze tien hectare zijn nu in een vergevorderd stadium. We hebben daarvoor ook de handen op elkaar gekregen bij de lokale bevolking van Zweins/Kingmatille, de gemeenteraad van Franeker en de provincie Fryslân.

Uitgangspunt is onze ambitie om ‘traditie’ opnieuw vorm te geven, dat wil zeggen een monument van de eenentwintigste eeuw te bouwen, niet een monument van de negentiende eeuw.
We hebben er bewust voor gekozen om niet historiserend te bouwen, geen kopie te maken van de oude state, maar te gaan voor een krachtige en tegelijk aantrekkelijke hedendaagse vormgeving, uiteraard wel geïnspireerd door de historische stijl en allure van de voorganger uit de negentiende eeuw. Kingma State ligt op ruim een uur autorijden van Amsterdam en vijftien minuten van Leeuwarden. Op een paar kilometer westelijk van het landgoed ligt de historische binnenstad van Franeker. Een kwartiertje fietsen.

Onze plannen behelzen de bouw van een nieuw statig familiehuis, geflankeerd door twee vleugels met in totaal acht koopwoningen rond een beschutte binnenhof. In het soms winderige Friese land willen we ook graag de beslotenheid en luwte van een hof bieden. Alle huizen hebben een eigen tuin.
De opbrengst van de verkoop van de acht woningen moet bijdragen aan de herinrichtingskosten van het omringende landgoed.

Over de herinrichting van het parklandschap zei landschapsontwerper Van Gessel: “De state en het omringende park moeten één geheel gaan vormen. Kingma State wordt daarmee een nieuw groen anker in het prachtige Friese landschap, open en agrarisch.”

Al ontwerpend kwamen we tot een harmonieus ensemble van het centraal gelegen hoofdhuis met acht woningen rond de binnenplaats, gesitueerd op een wooneiland ter plaatse van de voormalige terp ‘Kingum’. De nieuwe state wordt omringd door een publiek toegankelijk parklandschap met tuinen, waterpartijen, bos en weiden. Een met laanbomen omzoomde oprijlaan door het zuidelijk van de terp gelegen bos geeft toegang tot de state.
In schetsvorm ziet de plattegrond van de state en het parklandschap er als volgt uit.

Traditioneel geeft een grondbezitter zijn land niet gauw uit handen. Dat betekent voor ons dat de familie Kingma altijd betrokken blijft bij het wel en wee van het hernieuwde landgoed: als eigenaar van de grond en het familiehuis en als beheerder van het buitengoed. De eigenaren van woningen op het eiland beheren hun eigen tuin. De familiestichting en bewoners bezitten gezamenlijk de gemeenschappelijke grond op het eiland.

De volgende generaties willen we graag zo snel mogelijk bestuurders van het buitengoed laten zijn, om zo de hernieuwde band met hun voorouderlijke grond ook voor hen te laten leven. In goede en in minder goede tijden, want dat hoort bij traditie, de overlevering van het buitengoed van de ene generatie op de andere.
Hoe we dat gaan doen leest u in onze volgende nieuwsbrief.